Histamin İntoleransı
Kış aylarına girerken, bazılarımız daha sık olmakla birlikte çoğumuz bir şekilde üst solunum yolları ile ilgili nezle, grip, soğuk algınlığı gibi isimlendirilen, boğaz ve yutak ağrısı, öksürük, burun akması gibi belirtiler yanında baş ağrısı, halsizlik, kırgınlık, eklem ağrıları ile çeşitlenen bir çok belirtilerle seyreden tanıdık kış hastalıkları ile hemhal oluruz. Arbovirus dediğimiz bir grup küçük canlılar, bu tür hastalıkların nedenidir. Bu canlılar bazı organizmalarda daha kolay üreyip enfeksiyon yaratırlar. Ümmün sistem dediğimiz vücudun koruyucu sistemi, herkeste aynı şekilde işlemez. Aşırı tepkiyle yanıt veren vücutlar olduğu gibi, yeterli tepkiyi veremeyenler de olabilir. Koruyucu sistemin en önemli salgısı Histamin dediğimiz bir kimyasaldır. Bu madde, kanın savunma elemanlarından olan beyaz küre (lökosit) hücrelerinden ve mast hücrelerinde üretilir. Benzer şekilde, koruyucu makrofaj hücreleri de yabancı maddeyi (örneğin virüsleri) yakalayarak etkisiz hale getirmek amacıyla hapsederler.
Koruyucu sistem hücreleri, histamin yanında, serotonin, 5-hidroksi triptamin gibi çeşitli sitokinleri de üretirler. İşte bu maddeler, ciltte, yutakta, burun ve ağız içinde, hatta nefes borusu ve akciğer bronşlarında sekresyon (sümüksü sıvı) salgılayarak reaksiyonel (tepkisel) davranış ile enflamasyon (yangı) yaratırlar. Ciltteki bu tepki, kaşıntı, döküntü gibi belirtilerle kendini gösterir. Bütün bunlar, vücutta koruyucu bir bariyer oluşturmak, yabancı cisim olan virüslerin vücuda girmesini önlemek amacına yönelik bir mekanizmadır. Vücudun bu tepkisinin aşırı olduğu durumlar Histamin Intoleransı ile ilgilidir.
COVID-19’da damar içindeki aşırı korpüsküler (lökosit ve diğer koruyucu elemanlar) cisimlerin birikimi, Sitokin Fırtınası dediğimiz tepkisel pıhtılaşmalara, embolilere (tıkayıcı ve damar içi dolaşımını yavaşlatıcı) neden olabilir. Histamin artışının ve intoleransının iki nedeni vardır:
- Histamin üretimi tepkisel olarak aşırıdır.
- Histamin yeterince metabolize edilemiyor, yani yıkılamayıp birikiyordur.
Histamin yıkımı bağırsaklarda gerçekleşir. Bağırsaklarda salgılanan Diamin Oksidaz (DAO), metabolizmanın en önemli faktörüdür. DAO, genetik olarak yatkın olanlarda yeterli miktarda salgılanamıyor olabilir. Diğer bir neden ise strestir. Stres, vücutta kortizol artışına neden olur. Kortizol, bağırsak permeabilitesini (geçirgenliğini) bozar. Bozulmuş permeabilite, bağırsak mikrobiyomu dediğimiz bağırsaktaki olağan mikropların ölümü, diğer bir deyişle bağırsak florasının bozulması ile gelişir. Bu da histamin ve histamin gibi davranan diğer sitokinlerin ayrışmasını bozar. Ayrışıp metabolize edilemeyen histamin aşırı artar. Artık vücut, histamini yeterince tolere edemiyordur. Genel durum bozulmuş, ishale varan bağırsak rahatsızlıkları, baş ağrısı ve kırgınlık tabloya eklenmiş, konfor bozulmuştur.
NE YAPMALI, NE YAPMAMALI?
Grip mi oldunuz?
Antibiyotik al: YANLIŞ
Antibiyotikler bağırsak florasını bozarlar. Özellikle ağızdan (oral yolla) alınanlar, bağırsaklardaki olağan ve olması gereken faydalı mikropları da öldürür ya da üremelerini engellerler. Yukarıda özetlediğimiz nedenlerle bozulmuş bağırsak geçirgenliği histamin metabolizmasını da bozacağından, histamin yıkılamayıp vücutta birikir. Vücut buna dayanamaz, intolerans başlar. Dehidratasyon (su kaybı) sonucu halsizlik, ateşle toksin üretimi, sindirim inflamasyonu artışı olur.
Nezle ve soğuk algınlığı mı var?
Anti-inflamatuvar al: YANLIŞ
İbuprofen ve benzeri anti-inflamatuvarlar da histamin salınımını artırırlar. Bunların yerine, antipiretik dediğimiz ateş düşürücüler almak daha uygun olabilir. En iyisi fiziksel yöntemlerle, yani soğutma uygulamaları ile ateş düşürmeyi tercih etmelidir.
ÖZELLİKLE BAYAT GIDALAR YENİLMEMELİ
Bayatlamak olayı, küf mantarlarının oluşması ile ilgilidir. Küf mantarları, yabancı cisimler için yabancı bir vücut maddesidir. Dolayısıyla histamin artışına neden olur. Histamin metabolizmasındaki önemli faktör olan Diamin Oksidaz (DAO) üretiminin bağırsaklarda azalmasına yol açarlar. Bu da intoleransın başlamasına neden olur.
ALKOL kesilmeli
Alkol, baş dönmesi, anksiyete, çarpıntı ve yorgunluğa neden olabilir. Ayrıca histamini artırır ve alerji başlatabilir. Bu da intoleransa yol açar.
FERMANTE GIDALAR: Şarap, bira histamini artırır, derhal kesilmeli.
Katkı maddesi olan raf ürünleri gıdalarda bayatlamayı önlemek amacıyla katkı olarak Monosodyum Glutamat (MSG) kullanılır. Bu madde de histamini artırarak histamin dominansı (baskınlığı)na neden olur. Raf ürünleri tüketilmemelidir.
ŞU GIDALARDAN DA UZAK DURULMALI:
- Peynir, Turşu, Kefir, Yoğurt
- Ketçap, Hardal, Soya sosu
- Ispanak, Avokado, Domates, Ananas
- Turunçgiller (Şaşırmayın! Limon, portakal gibi C vitamini deposu olarak bilinip, yanlış olan meyveler tüketilmemelidir).
ŞUNLARI YEMELİ:
- Soğan
- Zeytinyağı
- Yeşillikler
- Karnabahar, Brokoli
- Zerdeçal
İlaç olarak elbette antihistaminikler kullanılabilir.
Son olarak; enfeksiyonun yaygın olduğu dönemlerde topluluklardan kaçınılmalıdır.
Op. Dr. Şadi Özdemir / 01.01.2025
Histamin İntoleransı Youtube İçeriğini İzlemek İçin Şimdi Tıklayın